18-65 yaş arasında vücut kitle indeksi 40’ın üzerinde olan veya 35 üzerinde olup 2 veya daha fazla yandaş hastalığı olan, 5 yıldır kilo problemi yaşayan, ciddi psikiyatrik problemi ya da madde bağımlılığı olmayan hastalar, Bariatrik cerrahi için aday olarak tanımlanıyor. Ameliyat sonrası 10 yıllık takiplerde, ameliyatın tipi ve var olan metabolik hastalığın süresine göre yaklaşık yüzde 80-90’lara varan düzelmeler olduğu görülüyor. 2008’li yıllardan itibaren obezite ameliyatlarının metabolik hastalıklar üzerindeki düzeltici etkisi nedeniyle ameliyatların ismi bariatrik- metabolik cerrahi olarak tanımlanmaya başlanmış. Amerikan Diyabet Birliği’nin 2016 yılındaki konsensüs toplantısında alınan kararlara göre şeker hastalığı olanların;
• Vücut kitle indeksi 40’ın üzerinde olan,
• Vücut kitle indeksi 35 ve üzerinde olup insülin ile kontrol altına alınamayan,
• Vücut kitle indeksi 30 ve üzerinde olup ağızdan tabletlerle kontrol altına alınamayan olgulara da cerrahi seçeneği önerildi. Burada kontrol altına alınamama terimi HbA1c’nin 7,5’un ve kolesterolün 180’in altına indirilememesi olarak tanımlandı. Sonuç olarak artık bu ameliyatlar sadece şişmanlık için değil metabolik hastalıklar olarak tanımlanan şeker hastalığı (Diyabet) için de yapılmaya başlandı.
Dumping sendromuna dikkat!
Ameliyattan sonra bir takım kurallara uyum zorunludur. Aslında ameliyatların temel amacı hastalarda bir davranış ya da yeme değişikliği ortaya çıkarmak ve bunun sürdürülebilir olmasını sağlamaktır. Bu nedenle pek çok cerrahi operasyondan sonra hastalara uyarılarda bulunulur. Örneğin yeni saç ekimi yaptırmış bir hastanın birkaç haftalık süreçte dış etkenlere karşı dikkat etmesi gereken iki- üç haftalık bir periyod bulunabilir. Yine saç bakımına doktorun tavsiye ettiği şekilde devam edilir. Obezite ameliyatlarından sonra da kabaca 4 hafta kadar süren öncelikle berrak sıvı gıdalarla başlayan, yumuşak gıdalarla devam eden ve katı gıdalara geçişe izin veren bir özel diyet programı mevcut. Ayrıca yemek yeme davranışı ile ilgili olarak yavaş yemek yeme ve iyice çiğnemek gerekli. Bu kurala uyulmadığı zaman şiddetli kusmalar ortaya çıkabilir. Yemekler öncesi ve sonrasındaki yarım saatlik dönemde sıvı alınması önerilmez. Yemeklerle birlikte sıvı alımı durumunda Dumping sendromu denen hipoglisemi atakları ortaya çıkacaktır. Ayrıca gazlı içeceklerden uzak durulması da önerilir. Yüksek kalorili beslenme alışkanlığı özellikle istenmiyor. Ayrıca düzenli beslenme alışkanlığı edinilmesi temel beklentilerden.
Operasyondan sonra kilo geri alınabilir
Düzensiz ve yüksek kalorili beslenmelerde kilonun tekrar geri alımı riski az da olsa mümkün. Burada özellikle yeme davranışının deşarj amacı ile kullanıldığını ve insanların sevinç, kızgınlık, üzüntü, öfke durumlarında yemek yediklerini akıldan çıkarmamak gerekir. Ameliyat olan hastalarda özellikle 4 ay ve 11 ay civarında bir mutsuzluk atağı ortaya çıkmakta ve eğer deşarj olacak başka bir yöntem yemek yemenin yerine ikame edilemezse, çikolata şeker gibi yenildiğinde mutlu eden ancak yüksek kalorili gıdalar alınmaya başlanır. Bu da kilo geri alımının en önemli nedenidir. Ameliyatın yaklaşık 12-15 ay etkisi olduğu ve bu sürede elde edilecek yeme ve yaşam tarzı değişikliğinin sürdürülmesinin hastanın elinde olduğunu akıldan çıkarmamak gerekir.
